Inleiding
We hebben het ravijn afgedekt met bezuinigingen en extra inkomsten
Met de vaststelling van de programmabegroting 2025 heeft u ingestemd met bezuinigingen die optellen tot een jaarlijks bedrag van € 14,1 miljoen in 2028 en inkomstenverhogingen van jaarlijks meer dan € 11 miljoen. Hiermee vangen we het 'ravijn' op; de daling van het gemeentefonds met bijna € 30 miljoen vanaf 2026.
De jeugdhulp vormt een grote inhoudelijke en financiële uitdaging
Op 13 maart hebben we u een brief gestuurd over ons standpunt en de gevolgen voor de gemeente Almere van het advies van de commissie-Van Ark over de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028. De commissie-Van Ark heeft geconstateerd dat de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 noodzakelijk is, maar dat de huidige uitvoering tekortschiet. Er moet een bredere aanpak komen die zich niet alleen richt op jeugdzorg, maar ook op onderliggende problemen zoals bestaanszekerheid, wonen, onderwijs en volwassenenzorg. Bovendien zijn de eerder ingeboekte besparingen niet realistisch. Deze moeten worden bijgesteld. In de praktijk betalen gemeenten nu 100% van de tekorten.
Wij stellen ons op het standpunt dat het Rijk het advies van de commissie moet overnemen. Dat betekent dat we extra inkomsten en extra kosten ramen die oplopen tot bijna € 40 miljoen in 2028. Dit betekent ook dat we de bezuinigingen vanuit de hervormingsagenda als financieel ingevuld beschouwen. Dit gaat om een bedrag van € 11 miljoen per jaar. Natuurlijk gaan we wel door met de transformatie van de jeugdhulp en de hervormingsagenda. Ook gaan we door met de bezuiniging van € 4,5 miljoen voor de afbouw van de jeugdhulp met verblijf en de korte termijn maatregelen.
Voor een inhoudelijke toelichting verwijzen we u naar de risicogroep 'sociaal domein'.
Met het overnemen van dit advies lopen we het risico dat het Rijk de financiële tekorten niet of onvoldoende compenseert. et Rijk heeft wel aangegeven dat het een 'zwaarwegend advies' is. Premier Schoof zegt dat het niet de vraag is of het probleem wordt opgelost, maar hoe het probleem wordt opgelost. Dit klinkt veelbelovend, maar biedt ons geen zekerheid, want juist in 'hoe' zit de crux. Als het Rijk de noodzakelijke bedragen niet beschikbaar stelt, kunnen we tegen grote financiële tekorten aanlopen, waarvoor uiteindelijk alsnog bezuinigd moet worden. Mocht het Rijk geen geld beschikbaar stellen zullen we juridische stappen overwegen.
We hebben meer uitdagingen in het sociaal domein
We hebben te maken met een toenemend beroep op de Wmo ondersteuning en duurdere hulpmiddelen. Dit kost € 1,3 miljoen. We ondersteunen ouders met een sociaal medische indicatie. Daar stijgen de kosten met € 1 miljoen, doordat de regeling meer bekendheid heeft gekregen. Om de kosten te beperken, stellen we voor de toegang te beperken. Tenslotte noemen we hier ook nog de problematiek rondom de Jeugdgezondheidszorg Almere. Het tekort bedraagt € 0,9 miljoen. Deze kostenstijgingen moeten binnen het sociaal domein zelf worden opgelost, omdat we gemeentebrede bezuinigingen willen voorkomen (zie hierna).
We hoeven niet aanvullend te bezuinigen
Hiervoor moet aan 4 voorwaarden worden voldaan:
- het Rijk neemt het advies van de commissie-Van Ark integraal over en geeft gemeenten dus extra geld;
- binnen de jeugdhulp nemen we maatregelen om regie op de inzet van zorg en kosten te krijgen. Dus afbouw jeugdhulp met verblijf, transformatie van de jeugdgezondheidszorg van specialistisch naar groep, stevige lokale teams, toegang en regie, etc.
- we zorgen ervoor dat we de vastgestelde bezuinigingen, waarmee we het ravijn oplossen, volledig worden ingevuld. Daar waar dat niet lukt komen er alternatieve bezuinigingen. Structurele nieuwe knelpunten worden opgelost met aanvullende maatregelen.
- We stellen geen geld beschikbaar voor extra afweegbaar beleid
De eerste randvoorwaarde ligt in de handen van het Kabinet. De tweede en de derde randvoorwaarde zullen we zelf moeten invullen. De derde voorwaarde hebben we zoveel mogelijk toegepast in deze rapportage. De vierde voorwaarde blijven we doorlopend toepassen.